Sokağa Terk Edilen Hayvan Sayısında Artış Var

Türkiye’de sokağa terk edilen evcil hayvanların, özellikle de köpeklerin sayısında son yıllarda ciddi bir artış var. Bu durum, hayvanlar için büyük bir acı ve risk yaratırken, toplum sağlığı ve güvenliği için de ciddi sorun teşkil ediyor. Bu artışın tek bir nedeni yok; bir dizi karmaşık sosyal, ekonomik ve yasal faktörün birleşimi söz konusu. Detaylar Sağlıkta Haber’de.

Bir hevesle sahiplenilen sonra da sokağa terk edilen hayvanlar, sokak hayvanları sorununun büyümesine de neden oluyor. Türk Veteriner Hekimleri Birliği (TVHB) Merkez Konseyi Başkanı Murat Arslan da “Bakımevlerinden hayvan sahiplenmek isteyenler, hayvan refahı ve sağlığı konusunda bir eğitime tabi tutulmalıdır” önerisinde bulunuyor.

Hayvanları Sev Ama Terk Etme

Son zamanlarda sayısı artan ve saldırılarla gündeme gelen sahipsiz sokak hayvanları konusu gündemdeki yerini koruyor. Türk Veteriner Hekimleri Birliği (TVHB) Merkez Konseyi Başkanı Murat Arslan, bir hevesle hayvan sahiplenip sokağa terk eden insan sayısının da sahipsiz köpek popülasyonunda artışa neden olduğunu vurguladı. Eğitimin önemine dikkat çeken Arslan şunları söyledi:

Sokağa Terk Edene Bir Dur Denilmeli!

“Hayvan sahibi olmak çocuk sahibi olmak gibidir. Maddi ve manevi külfeti, sorumlulukları vardır. Hayvanlar için zaman ve maddi kaynak ayırmak gerekir. Yaşam ortamının fiziki koşullarının hayvan beslemeye uygun olması lazım. Bu hem insanların yaşamı hem de hayvanın yaşamı için gereklidir. Bir süre sonra zor durumda kalınca, sokağa terk etmeyi veya barınağa bırakmayı bir seçenek olarak görememeli insanlar. Bunu sağlamak da ancak yaptırım ve denetimlerle olur. Dolayısıyla, hayvan sahiplenme şartları düzenlenmelidir.

Sokağa Terk Edilen Hayvanlara İlişkin Ciddi Yaptırımlar

Sokağa terk edilen hayvanlara ilişkin hayvan sahiplerine ciddi yaptırımlar uygulanmalıdır. Bakımevlerinden (barınak) hayvan sahiplenmek isteyenler, hayvan refahı ve sağlığı konusunda bir eğitime tabi tutulmalıdır. Yine hayvan refahı, hayvan sağlığı, hayvan ve hakları, hayvan sevgisi ve canlı yaşamına saygı gibi konularda sadece evcil hayvan sahiplenmek isteyenlere değil, ana sınıfından başlayarak çocuklara da eğitim verilmelidir. Hatta belediyelerin ilgili birimlerinde çalışan personelin de bu eğitimi alması sağlanmalıdır.”

Sahipsiz Köpekler Popülasyonundaki Artış Önlemleri

Arslan, “Sahipsiz köpek popülasyonundaki artış nasıl önlenebilir?” sorusuna da şu yanıtı verdi: “Sahipsiz köpek popülasyonundaki artışı önlemenin gerçekçi tek yolu seferberlik şeklinde tüm ülkede yapılacak kısırlaştırma çalışmalarıdır. Aynı zamanda kayıt altına alma ve çiplemenin hızla devam etmesi ve bu sayede hayvanları sokağa terk edenlere cezalarla caydırıcılığın sağlanması, merdiven altı kontrol dışı üretimin engellenmesi, hayvan sahiplenmede birtakım kısıtlamaların olması ve ön koşulların oluşturulması da düşünülmelidir. Sahipsiz sokak hayvanlarını barınaklara kapatmak hem insani değil hem de getireceği yeni sorunlar açısından daha da kompleks hale getirebilir.

Barınaklardaki Hayvanların Sağlık Hizmetleri Nasıl Verilecek?

Barınaklardaki hayvanların beslenme ve sağlık hizmetleri nasıl verilecek? Bu barınakların standartları var mıdır, yani kaç metrekareye kaç hayvan konulacak? Tüm bunlar hesaba katılarak adım atılmalıdır. Öte yandan, sokaklarda bulunan tüm köpekler toplansa bile, çok değil üç-beş sene sonra aynı sorunu yaşarız. Tüm yerel yönetimlerin altyapısı ve donanımı tamamlanmış veteriner hekim ve diğer yardımcı personeli yeterli bakımevleri kurmaları, bu konuda merkezi yönetimin bütçe ayırması en önemli adımlardır. Artık bu konuda popülist söylemlerden vazgeçip, gerçekçi, ayakları yere basan, bilimsel önerilerle desteklenmiş projelere ihtiyaç var. Yerel yönetim seçimlerine gidiyoruz, aday adaylarının bu alanda yapacakları projeleri kamuoyuyla paylaşmaları herkes açısından faydalı olacaktır.”

Sokağa Terk Edilen Hayvan Sayısında Artış Var

Sahiplenildikten sonra sokağa terk edilen hayvan sayısında artış olduğuna dikkat çeken Hayvan Hakları Federasyonu(HAYTAP) Ankara Temsilcisi Pelin Sayılgan da “Sokak hayvanı popülasyonunun azalması hem de hayvanları sokağa terk edenlerin de önüne geçebilmek için öncelikle hayvan satışının bir müddet yasaklanması gerekir. Çünkü sokaklar, barınaklar köpeklerle dolu. Önce sahiplenip, sonra sokağa terk edenlerin sayısında bir artış yaşanıyor. En doğrusu sokaktan bir köpek sahiplenmek olacaktır. Bilinçsiz hayvanseverler para karşılığında hayvan satın alıyor. Barınaktan ya da sokaktan hayvan sahiplenen insan zaten hayvanı terk etmiyor, çünkü zaten durumun bilincinde” dedi.

Hayvanlar Sokağa Neden Tek Ediliyor?

1. Ekonomik Zorluklar: Ülkedeki yüksek enflasyon ve geçim sıkıntısı, birçok aile için pet mamaları, veteriner masrafları (aşı, parazit tedavisi, kısırlaştırma) ve diğer ihtiyaçları karşılamayı zorlaştırıyor. Bu da insanları, bakamayacakları hayvanları sokağa bırakmaya itiyor.

2. Bilgisizlik ve Sorumsuz Sahiplenme:

   • Anlık Hevesler: Özellikle pandemi döneminde yalnızlığı gidermek için evcil hayvan sahiplenmek moda oldu. Ancak bu karar çoğu zaman uzun vadeli bir taahhüt olarak düşünülmedi. Normalleşme başlayınca ve hayvanların sorumlulukları (gezdirme, eğitim, maliyet) anlaşılınca birçok hayvan sokağa terk edildi.

   • Kısırlaştırmama: Birçok sahip, yavrularına bakamayacağını düşünmeden hayvanını kısırlaştırmıyor. Plansız üreyen yavrular da sokağa bırakılabiliyor.

3. Yasal Düzenlemelerdeki Eksiklikler ve Uygulama Sorunları:

   • 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu 2021’de önemli değişikliklere uğradı ve hayvanlara yönelik suçlar için cezalar arttı. Ancak, sokağa terk etmenin somut bir şekilde tespiti ve cezalandırılması çok zor. Sahipsiz bir hayvanı kimin, ne zaman terk ettiğini ispatlamak pratikte neredeyse imkansız.

   • Belediyelerin hayvan barınaklarının (geçici bakımevleri) bir kısmı yeterli kapasite, bütçe ve personelden yoksun. Rehabilitasyon ve sahiplendirmeden çok, “toplama” mantığıyla çalışabiliyorlar.

4. Konut ve Yaşam Politikaları: Özellikle büyük şehirlerde apartman yaşamı, “büyük ırk” köpekler veya enerjisi yüksek hayvanlar için uygun değil. Site yönetimleri ve komşu baskıları da hayvan sahiplerini zorlayarak terk etmeye itebiliyor.

5. Sahiplendirme Siteleri ve İnternetin İki Yüzü: İnternet, sahiplendirme için bir fırsat sunarken, aynı zamanda risksiz ve denetimsiz bir “elden çıkarma” platformu da oluşturuyor. Hayvanı, geçmişi ve niyeti belirsiz kişilere vermek de dolaylı bir terk etme biçimi sayılabilir.

Hayvanların Sokağa Terkedilmesi Nedeniyle Ortaya Çıkan Sonuçlar

• Hayvan Popülasyonunda Kontrolsüz Artış: Sahipsiz hayvan sayısı arttıkça, üreme ve dolayısıyla nüfus da katlanarak artıyor.

• Açlık, Hastalık ve Kazalar: Terkedilen hayvanlar açlık, susuzluk, hastalık ve trafik kazalarıyla karşı karşıya kalıyor.

• Sokak Hayvanları Arasında Stres ve Agresyon: Artan nüfus, kaynaklar (yiyecek, su, bölge) için rekabeti artırıyor. Bu da hayvanlar arasında stres ve daha agresif davranışlara yol açabiliyor.

• Toplumda İki Kutuplaşma: Konu, toplumda iki keskin kampa ayrılıyor: Hayvanseverler ve sokakta hayvan istemeyenler/onlardan korkanlar. Bu durum sosyal gerilimi de beraberinde getiriyor.

Çözüm Önerileri Ne Olabilir?

1. Kısırlaştırma-Sevimlendirme-Sahiplendirme: En etkili ve insani çözüm. Yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları (STK’lar) ve gönüllülerle iş birliği içinde, toplanan hayvanların kısırlaştırılması, aşılanması, tedavi edilmesi ve mümkünse sahiplendirilmesi gerekiyor.

2. Sahiplenme Öncesi Zorunlu Eğitim ve Farkındalık: Hayvan sahiplenmek isteyenlere, sorumlulukları hakkında kısa bir eğitim ve farkındalık testi uygulanabilir.

3. Yasal Düzenlemelerin Etkin Uygulanması: Terk etmenin caydırıcı cezalarla önlenmesi ve bu cezaların fiilen uygulanabilmesi için mekanizmalar geliştirilmeli.

4. Ekonomik Destek: Düşük gelirli ailelerin evcil hayvanlarının temel veteriner masrafları (özellikle kısırlaştırma) için devlet destekli programlar oluşturulabilir.

5. Sahipli Evcil Hayvan Kayıt Sisteminin Etkinleştirilmesi: Mikroçip uygulamasının yaygınlaştırılması ve zorunlu hale getirilmesi, terk edilen bir hayvanın sahibine ulaşılabilmesini sağlayabilir.

Sonuç olarak, bu artış insani, etik ve toplumsal bir sorundur. Çözümü, yalnızca hayvanseverlere veya belediyelere bırakılamayacak kadar ciddidir. Toplumun tüm kesimlerinin (bireyler, yerel yönetimler, merkezi yönetim ve STK’lar) ortak ve kararlı bir şekilde çalışmasını gerektiriyor. / Sağlıkta Haber