Sağlık Endişemiz Giderek Artıyor

Sağlık endişemiz neden giderek artıyor? Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre bugün dünyada 1 milyardan fazla insan obez. Bunların 650 milyonu yetişkin, 340 milyonu ergen ve 39 milyonu çocuk. Bu sayılar hala artmaya devam ediyor. Fazla kilo ve obezite, kardiyovasküler hastalıkları, inme, hipertansiyon, Tip 2 diyabet, böbrek, karaciğer ve eklem hastalıkları ve çeşitli kanser türleri ve ayrıca zihinsel sağlık sorunları gibi çeşitli hastalıklara yakalanma riskini artırıyor.

Sağlık endişemiz neden giderek artıyor?

Obezite konusunda Türkiye’de de durum hiç iç açıcı değil. Yetişkin erkek nüfusumuzun %25.29’u  obez olup, 200 ülke arasında 44. sırada yer alıyoruz. Kadınlarımızda ise %40.71 ile 24. sırada yer alıyoruz. Bu nedenle sağlık endişelerimiz giderek artırıyor.

Obezitenin Sağlık Bütçeleri Üzerindeki Olumsuz Etkisi

Fazla kilo ve obezite tüm dünyada önemli bir toplumsal sorun. Obezite, sağlık bütçeleri üzerindeki olumsuz etkisi ve iş gücünde  düşük üretkenliğin bir sonucu olarak ekonomik bir yük haline geldi.

Fazla kilo ve obezite ile mücadele konusunda spor ve fiziksel aktivitenin büyük katkı sağladığını hepimiz biliyoruz. Dünya Sağlık Örgütü yetişkinler için günde en az 30 dakika orta derecede fiziksel aktivite (spor dâhil ama sadece bununla sınırlı olmamak kaydıyla) ve çocuklar için 60 dakika öneriyor. Bazı araştırma sonuçları daha fazla fiziksel aktivitenin tavsiye edilebileceğini gösteriyor.

Ancak, spor ve fiziksel aktiviteyi teşvik etme potansiyeli genellikle yeterince kullanılmadığı için ve son yıllarda, daha fazla araba, bilgisayar ve internet gibi teknolojilerin kullanımı, televizyon izlemek ve bilgisayar oyunları oynamak gibi hareketsiz faaliyet faktörlerin neden olduğu fiziksel aktivite seviyelerindeki düşüşü tersine çevirmek için proaktif adımlar atılarak dünyada farklı yasalar, yönergeler, yönetmelikler, politikalar ve stratejiler hazırlanıp düzenlenmiş durumda.

Ülkemizde sağlığımızı geliştirmeye yönelik spor ve fiziksel aktiviteyi yaygınlaştırmak ve toplum bilincini oluşturmak için devlet politikalarının ne olduğuna bir göz atalım. 18/10/1982 tarihinde kabul edilen Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 59 Maddesi “Devlet, her yaştaki Türk vatandaşlarının beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirleri alır, sporun kitlelere yayılmasını teşvik eder” ifadesiyle devletin her vatandaşının spor yapmasını teşvik etmekle yükümlü olduğunun altı çiziliyor.

Peki,  vatandaşın sağlığını korumak adına devletin hangi kurumlara ne tür görev ve yükümlülükler verdiğine bakacak olursak…

3289 sayılı ve 21.05.1986 tarihli Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile Gençlik ve Spor Bakanlığına bağlı, merkezde katma bütçeli ve tüzel kişiliğe sahip Spor Genel Müdürlüğüne, taşrada ise özel bütçeli Gençlik Hizmetleri ve Spor İl ve İlçe Müdürlüklerine görev ve yetki verilmiş. Kanunun 2. Maddesinde yer alan bentlerinde özellikle sağlığı geliştirmeye yönelik sporun yaygınlaştırılmasıyla ilgili Spor Genel Müdürlüğünün görevleri arasında ise şu ifadeler yer alıyor:

1) Vatandaşın ve okul dışı gençlerin fizik, moral güç ve yeteneklerini sağlayan beden eğitimi, oyun, jimnastik ve spor faaliyetlerini sevk ve idare etmek,

2) Sporcu sağlığı ile ilgili tedbirleri almak, sporcu sağlık merkezleri açmak, açtırmak, işletmek, işletilmesine yardımcı olmak, sporcuların sigortalanması işlemlerini yapmak ve yaptırmak,

3) Beden eğitimi ve spor alanında teknik bilgi ve spora ilgiyi artıracak yayınlar yapmak, faaliyetlerde bulunmak,

4) Engelli bireylerin spor yapabilmelerini sağlamak ve yaygınlaştırmak…

Sporun Her Alanında Devlet Desteği…

Bu kanunun yanı sıra Gençlik ve Spor Bakanlığının 15/11/2012 tarihli ve 11709 sayılı yazısı üzerine, 638 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 18. maddesine göre, Bakanlar Kurulu’nca 26/11/2012 tarihinde kararlaştırılan ve 27.01.2013 tarih ve 28541 Sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Ulusal Gençlik ve Spor Politikası Belgesi’nde “Spor Kültürü ve Herkes İçin Spor” başlığı altında yer alan Bakanlığın politikalarından biri “Yaşam boyu sporu yaygınlaştırmak” olup sporun sağlığa yönelik sporun hedefleri arasında şunlar yer almakta:

• ….yaşlılar ve sağlık problemi olanların yaşam kalitesinin arttırılmasına yönelik sportif programlar geliştirmek ve uygulamak.
• Obeziteyle mücadele çerçevesinde yapılan sportif çalışmalara destek vermek.
• Spor faaliyetlerinin gelişmesini ve yaygınlaşmasını teşvik edici tedbirler almak ve bu faaliyetlere her yaşta katılımı sağlayacak önlemler geliştirmek.
• Küçük yaşlardan itibaren düzenli fiziksel aktivite alışkanlığı kazandırmak.
• Düzenli fiziksel aktiviteyle birlikte düzenli ve dengeli beslenme alışkanlıkları kazandırmak.
• Spor alanlarında insan sağlığını tehlikeye atacak aksaklıkları ortadan kaldırmak.

Bunlara ek olarak, Avrupa Birliği Müktesebatına uyum çalışmalarını izleyen ve koordine eden Dışişleri Bakanlığı’na bağlı Avrupa Birliği Başkanlığı’nın fasıllarından Fasıl 26-Eğitim ve Kültür baslığı altında spor ve özellikle sağlığı geliştiren fiziksel aktivitenin ve herkes için spora eşit erişimin önemi konusunda farkındalıkla birlikte gönüllü faaliyetler, sosyal içerme ve eşit fırsatların teşvik edilmesi amaçlanmakta.

Obezite ile Mücadelede Vatandaşa Yönelik Etkili Bir Çalışma Yok!

Peki, bu eylemler gerçekten uygulanmış mıdır yoksa sadece belge üzerinde mi kalmıştır? Gençlik ve Spor Bakanlığının 2019-2023 Stratejik Planı’nda ve 2021 Faaliyet Raporunda sadece sporcu sağlığına yönelik çalışmalar olup, obezite ile mücadele konusunda vatandaşlarımıza yönelik etkili bir çalışma olmadığını fark etmekteyiz.

Bundan sonraki köşe yazılarımda dünya ülke örneklerinden obezite ile mücadele konusunda sağlığı geliştirmeye yönelik ne tur politikalar alındığını ve ne tür uygulamalar yapıldığı hakkında bilgiler paylaşacağım. Bu bilgiler ülkemizdeki tüm spor paydaşlarına bir rehber niteliğinde olacağı düşünülebilir.

Spor Yöneticisi Emine BOL YAZICI