İnsülin Direnci Olan Çocuklar Ne Yemeli Ne Yememeli?

İnsülin direnci olan çocuklar ne yemeli ne yememeli? İnsülin direnci olan çocuklar özellikle nasıl beslenmeli? Örnek beslenme programı ve uzman açıklamaları ile Sağlıkta Haber’de.

SAĞLIKTA HABER 5 Nisan 2025

İnsülin direnci olan çocuklar ne yemeli ne yememeli? Sadece yetişkinlerde değil çocuklarda da sık görülen insülin direncinin en sık nedeni obezite! İnsülin direnci olan çocuklar özellikle nasıl beslenmeli? Örnek beslenme programı ve uzman açıklamaları ile Sağlıkta Haber’de.

İnsülin direnci tedavisinin sağlıklı beslenme ve egzersiz ile kilo vermekten geçtiğini söyleyen Liv Hospital Çocuk Endokrinolojisi ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Cengiz Kara, insülinin tanımını yaparak çocuklarda insülin direnci hakkında merak edilenleri anlattı.

İnsülin Direnci Nedir?

İnsülin direnci insülin hormonunun hücresel etkilerine karşı doku yanıtının azalması durumudur.

İnsülin Direncinin En Sık Nedeni Nedir?

İnsülin direncinin en sık nedeni obezite. Fakat obezitesi olan herkeste yoktur. Nadiren fazla kilolu olmayan çocuk ve erişkinlerde de görülebilir.
Fizyolojik bir durum olarak da ortaya çıkabilir. Örneğin, ergenlikte büyüme ve cinsiyet hormonlarının artışına bağlı olarak fizyolojik insülin direnci gelişir ve ergenliğin tamamlanmasıyla düzelir.
Yüksek kalorili beslenme, aşırı şeker (karbonhidrat) tüketimi ve hareketsiz yaşam obezite ile birlikte insülin direncine neden olur.

Çocuklarda İnsülin Direnci ve İnsülin Duyarlılığı

Çocuklarda vücuttaki yağ dokusu miktarı arttıkça insülin duyarlılığı azalır.
Özellikle göbek çevresinde, karın boşluğunda ve karın içi organların çevresinde biriken yağ dokusu insülin direncinin nedenidir.
İnsülin direncine sıklıkla karaciğer yağlanması eşlik eder. Genelde düşünülenin aksine çocuklarda insülin direnci olduğu için obezite oluşmaz, obezite nedeniyle insülin direnci oluşur. Fakat yüksek insülin düzeyinin yağ dokusunu artırması nedeniyle kilo vermek zorlaşır.

İnsülin direncinin en bilinen nedeni nedir?

İnsülin Ölçümü Nasıl Yapılır?

Tanı için açlık insülin ölçümü, şeker yükleme testlerinde insülin değerlendirmesi, kan şekeri ve insülin düzeylerinin birlikte ölçülerek bazı endekslerin hesaplanması gibi yöntemler kullanılır. Ancak bu yöntemlerin hiçbiri çocuklarda tüm vücut insülin duyarlılığını ölçmede yeterince başarılı değildir.
Fiziki incelemede; boyun, ense, koltuk altı ve kasık gibi deri kıvrım bölgelerinde kahverengi koyulaşma (akantozis nigrikans) insülin direncinin göstergesidir. Ancak bu belirtinin olmaması insülin direncini dışlamaz ve bazen insülin direnci olmadan da görülebilir.

İnsülin Direnci Tedavisinde Neler Önemli?

İnsülin direncinin tedavisi sağlıklı beslenme ve egzersiz ile kilo vermekten geçer.
Şekerli ve yağlı gıdaların daha az tüketilmesi, tam tahıllı ve lif içeriği yüksek, düşük glisemik endeksli (kan şekerini yavaş yükselten) besinlerin tercih edilmesi insülin duyarlılığını arttırır.
Aeorobik egzersizler kas insülin direncini azaltmada etkilidir.
Sağlıklı beslenme ve egzersize rağmen kilo vermeye direnç varsa insülin duyarlılığını artıran ilaç tedavileri verilebilir.

İnsülin Direnci Olan Çocuğun Beslenme Programı

İnsülin direnci olan bir çocuğun beslenmesi, onun sağlıklı büyümesini sürdürürken kan şekeri seviyelerini dengelemek ve direnci kırmak için kritik öneme sahiptir. İşte detaylı bir rehber:

İnsülin Direnci Olan Çocuğun Beslenme Prensipleri

İnsülin direnci olan bir çocuğun beslenmesi, amacınız, kan şekerini ani yükseltmeyen, insülini minimum düzeyde uyaran, dengeli ve besleyici öğünler oluşturmaktır.

1. Kompleks (Karmaşık) Karbonhidratları Seçin:

Yapılmalı: Tam buğday/çavdar ekmeği, bulgur, karabuğday, yulaf, kinoa, tam tahıllı makarna gibi glisemik indeksi (Gİ) düşük besinleri tercih edin. Baklagiller (mercimek, nohut, kuru fasulye) hem kompleks karbonhidrat hem de bitkisel protein kaynağıdır.
Kaçınılmalı: Beyaz ekmek, pirinç, patates, şekerli mısır gevreği, kek, kurabiye, çikolata, gazlı içecekler gibi basit şeker içeren ve yüksek Gİ’li besinlerden mümkün olduğunca uzak durun.

2. Protein Alımını Dengeli Dağıtın:

Her öğüne bir miktar protein eklemek, tokluk süresini uzatır ve kan şekerinin daha yavaş yükselmesini sağlar.
Kaliteli Kaynaklar: Yumurta, yoğurt, kefir, ayran, peynir, tavuk, hindi, balık, yağsız kırmızı et.

3. Sağlıklı Yağları İhmal Etmeyin:

Sağlıklı yağlar da tokluk hissini artırır.
Kaliteli Kaynaklar: Zeytinyağı, avokado, çiğ kuruyemişler (ceviz, badem, fındık – porsiyon kontrolü ile), yağlı balıklar (somon, uskumru).

4. Lif (Posa) Tüketimini Artırın:

Lif, karbonhidratların emilimini yavaşlatarak kan şekerinin dengelenmesine yardımcı olur.
Nasıl Artırılır?: Sebze ve meyveleri (kabuklarıyla yenilebilenleri soymadan), tam tahılları, bakliyatları her gün düzenli tüketin. Yemeklere salata ekleyin.

5. Öğün Düzeni Çok Önemli:

Kesinlikle kahvaltı yaptırın. Uzun süren açlıktan sonra yapılmayan kahvaltı, gün içinde insülin direncini daha da kötüleştirir.
3 ana öğün + 1-2 ara öğün şeklinde beslenmek, kan şekerini gün boyu stabil tutmanın en etkili yoludur. Bu, sık sık ve az az yemek anlamına gelir ve uzun süreli açlıkların önüne geçer.

6. Meyveyi Doğru Zamanda ve Doğru Şekilde Tüketin:

Meyveler früktoz (meyve şekeri) içerir. Tek başına yemek yerine, yanında protein veya sağlıklı yağ ile tüketmek kan şekerine olan etkisini yumuşatır.
Örnek: Elma + 2 tam ceviz, Yoğurt + çilek/ahududu, Ayran + taze kayısı.
Meyve suyu içmekten kesinlikle kaçının. Posası atılmış meyve suyu, adeta şekerli su gibidir.

7. Şekerli ve İşlenmiş Gıdalardan Uzak Durun:

Paketli bisküviler, gofretler, cipsler, hazır kekler, şekerlemeler, gazlı ve meyveli içecekler insülin direncini tetikleyen başlıca unsurlardır. Bunları evde bulundurmayın.

8. Su Tüketimi: